کدام اپراتور خوب است؟ (ارزیابی مقایسه ایرانسل، همراه اول و رایتل)

موبایل ارتباطات در جهان ی امروز به نیاز تبدیل شده است. در کشور ما همگام با جهان ی ارتباطات، پیشرفت‌ها ارتقاهایی صورت گرفته است. سه اپراتور ایرانی همراه اول، ایرانسل و رایتل از پیشروهای این توسعه و از ارایه دهندگان محبوب سرویس‌های مختلف تلفن همراه هستند . این محبوبیت سرویس‌های مشابه سبب سردرگمی یا ممکن است شک و تردید در خرید و تمایز یکی از این اپراتورها بر دیگری برای کاربران شود. در این مقاله قصد داریم این سه اپراتور ایرانی را به چالش کشیده و در همه شرایط مورد آزمایش تحلیل تخصصی قرار دهیم. در این آزمایش ات علیرغـم پیچیدگی، سعی شده است تا در ساده‌ترین حالت ممکن برای کاربران نمایش داده شود. پس با آی‌تی‌رسان همراه باشید.

نکته۱: برنامه استفاده شده در آزمایش سرعت برنامه OpenSignal است که پوشش شبکه را با مصرف از اطلاعات مکانی سیگنالینگی ارسال شده بوسیله کاربران برنامه اندازه گیری می نماید . که اینروش برای اپراتور ها قابل استناد نیست.( توصیه اپراتورها برنامه تمز یا سوئیس کوئال بوده که متاسفانه به صورت آزاد در اختیار عموم قرار ندارد.)

نکته۲: همه تست ها در یک شهر اندازه گیزی محاسبه شده اند. مسلما قابل بسط به کل کشور نیست. لذا اعداد ارقام آمار بدست آمده در این مقاله در محل های مختلف مفرق است.

تاریخچه

همراه اول: یکی از شرکت ‌های تابعه مخابرات ایران است که در سال ۱۳۷۲ با هدف ارایه خدمات ارتباط صوتی موبایل تاسیس شد هم اکنون بزرگترین شرکـت مخابراتی کشور از نظر تعداد مشتريان است.

ایرانسل: در پاییز ۱۳۸۵ در ۳ شهر بزرگ کشور شروع به ارایه سرویس با هدف عرضه اینترنت همراه نمود (کمپانی MTN آفریقای جنوبی از بزرگترین سرمایه گذاران این شرکت است) هم اکنون دومین اپراتور بزرگ کشور از نظر تعداد مشتريان است. این کمپانی علاوه بر موبایل ، در زمینه اینترنت همراه وایمکس کار می‌کند که می‌توان گفت در این بخش هم حرف‌هایی برای گفتن دارد.

رایتل: تاسیس این کمپانی به سال۱۳۸۶ برمی‌گردد، ولی مجوز ارایه خدمات آن به دلیل برخي مسائل در سال ۱۳۸۹ صادر و واگذاری خط ‌ها را از این سال شروع نمود. هدف این شرکت تلاش برای برقراری مکالمه تصویر ی و ارایه نسل سوم تلفن همراه بود که اکنون سرویس مکالمه تصویر ی مسدود شده است.

تکنولوژی‌ها

همراه اول: در شروع فقط برقراری مکالمات صوتی را در دستور کار داشت که بعد از گذشت ۱۰ سال سرویس پیام کوتاه راه اندازی شد ۵ سال بعد از آن اینترنت به لیست سرویس‌های همراه اول وارد شد. سرویس‌های این مجموعه بر پایه نسل دوم تلفن همراه ارایه می‌شود که برخي ارتقاها در آن صورت گرفته است.

ایرانسل: از ابتدا هدف این شرکـت اینترنت بود، پس با قدرت شروع به کار کرد و اینترنت خود را به عنوان اولین اپراتور در این بخش ارایه داد تا مشترکین ایرانی از این تکنولوژی بهره‌مند شوند. این کمپانی دو سال بعد از شروع کار ، سیسـتم خود را به نسل ۲.۷۵ بهینه شده ارتقا داد.

رایتل: بهینه سازی برای رایتل بی مفهوم است چون با قدرت سرعت بیشتری از دو اپراتور وارد عمل شد و مستقیما نسل سوم را به ایرانیان شناساند و در حال حاضر فقط شرکـت ی است که سرویس‌های نسل سوم را در بهینه‌ترین حالت ممکن ارایه می‌دهد.

تست پوشش شبکه

طبق ادعا، هر سه شرکت در استان تهران دارای پوشش جامعی هستند در این عکس های که بوسیله ۳ میلیون مشترک در این محدوده تهیه شده است، نشان می‌دهد که در چه مناطقی رابطه برقرار می‌شود در چه مناطقی قدرت برخوردار است ( رنگ گرمتر نشانگر قدرت سیگنال بیشتر است).

همان گونه که مشاهده می‌کنید، نقاط کور پوشش داده نشده در هر ۳ اپراتور به چشم می خورد، اگرچه این میزان برای رایتل بسیار بیشتر است.

درایور آزمایش

اما تحلیل پوشش شبکه ما محدود به شهر نیست تست جاده‌ای هم در این تحلیل قرار دارد. عکس های زیر نواحی نقد شده در جاده تهران شمال را معین می‌کند.

ظاهرا رایتل میانه خوب ی با جاده ندارد. همراه اول ایرانسل در پوشش جاده‌ای در سطح می باشند ولی هنوز کامل نبوده باید در این بخش بیشتر تلاش کنند. یکی از نقاط ضعف اپراتورهای ایرانی همین بخش پوشش جاده ایست که بر خلاف ادعای برخي از آن‌ها مبنی بر پوشش کامل جاده‌ای، هنوز در بسياري از مناطق نقطه کور وجود دارد.

آزمایش سرعت اینترنت

در این بخش بر روی هر کدام از خط ‌ها یک آزمایش سرعت در شرایط مختلف ایده آل، عادی سخت می‌گیریم تا ببینیم این اپراتورها چند مرده حلاجند!

نکته اول: همه اعداد جداول معدل ۳ عدد و در واقع معدل ۳ تست متوالی هستند . برای مثال برای بدست آوردن میزان آپلود دانـلود در شرایط خانه و صبح، سه بار متوالی آزمایش انجام شده ومعدل اعداد در جدول نوشته شده است.

نکته دوم: میزان عدد Ping نشانگر قدرت عکس زیبا العمل روترها و کانال های ارتباطی اپراتورهاست میزان تاخیر ارسال دریافت داده را نشان می دهد. این آزمایش بسته چند بایتی را به سرور پرسرعتی که یکی از ستون فقرات اینترنت هستند ، ارسال می‌کند با دریافت این بسته بوسیله مقصد بلافاصله بسته را باز گشت داده در فرستنده دریافت می‌شود. در اصلاح به این عمل ارسال و دریافت، پینگ پونگ گفته می‌شود. پینگ را شما انجام می‌دهید و پونگ را سرور هدف. هر چه میزان این عدد کمتر باشد، نشان از سرعت بهتر کانال ارتباطی دارد.

آزمایش اول: شرایط ایده آل

سیم کارت ‌ها را برداشته و با همموزیک ی مخابرات استان و یکی از دوست ها به یکی از مراکز مخابراتی دارای بهترین شرایط ممکنه تست سیم کارت ‌ها می‌رویم. جایی که هر سه سیم کارت دارای بهترین قدرت سیگنال و پایین‌ترین ترافیک شبکه اینترنتی هستند . متاسفانه امکان چک کردن در شرایط بدون ترافیک خط اختصاصی نبود پس مجبور شدیم در ساعتی که پایین‌ترین اندازه ارتباطات در آن انجام می‌شود، تست را انجام دهیم. به پیشنهاد یکی از همکاران مخابراتی در ساعت ۸ صبح ابتدای ساعات کاری به مخابرات رفتیم تا ارزیابی ‌ها را انجام دهیم. از هر سه اپراتور چندین بار تست گرفته شده و بهترین را برای شما انتخاب کردیم. عکس های زیر نشانگر حداکثر سرعت هر اپراتور در شرایط ایده آل است.

سیم کارت رایتل استفاده شده در این تست از سرعت ۱۰۲۴ استفاده می‌کرد ولی در این تست سرعتی در حدود ۱۸۰۰ کیلوبیت بر ثانیه را ثبت کرد که رکورد خوب ی است.

آزمایش دوم: شرایط عادی

این تست حاوی سه بخش است، یعنی آزمایش اینترنت در خانه، محل کار یا اداره محیط آزاد بدون سقف و دیوار واما فاصله مناسب ۵۰۰ متری با BTS که شرایط عادی برای یک سیم کارت است. هر سه تست در سه بازه ترافیکی ۰۶:۳۰ الی ۰۹:۳۰، ۱۱:۳۰ الی ۱۳:۳۰ ۲۳:۰۰ الی ۰۱:۰۰ انجام شده است. بازه صبح به علت ترافیک کمتر، بازه ظهر دارای بالاترین ترافیک به علت اوج ساعت کاری بازه شب به علت افزایش کاربر و استفاده سنگین‌تر از اینترنت انتخاب شده‌اند.

شرایط خانه:

این ارزیابی در منزل مسکونی آسان با دیوارهای بتنی و پنجره‌های پلاستیکی دوجداره انجام شده است.

شرایط اداری:

با توجه به فراهم نبودن شرایط اداری و مقدور نبودن به علت محدودیت ساعت اداری، تصمیم گرفتیم شرایط را مرمت کرده و در یک آسری مان تجاری – مسکونی با ۳۰ واحد آزمایش را انجام دهیم. شرایط در این حالت به علت استفاده همزمان چندین مشترک از تلفن همراه ، مشابه شرایط اداری است.

شرایط محیط باز:

این آزمایش در یک پارک عمومی انجام شده فاصله تا آنتن BTS حدود ۲۵۰ متر است.

تست سوم: شرایط سخت

این آزمایش نیز حاوی سه بخش مصرف از اینترنت در حال حرکت است که به ترتیب سخت‌تر می‌شوند. پیاده روی عادی، دوچرخه سواری و ماشین سواری با سرعت ۸۰ کیلومتر، شرایط این تست هستند که هر کدام از اپراتورها متناسب با تکنولوژی ساخت، از پس آن‌ها باید بر بیایند.

تست پیاده روی:

پیاده روی در یک خیابان نسبتا شلوغ در ساعت‌های مختلف شرایط این آزمایش است. سرعت در حین حرکت پیاده روی حدود پنج کیلومتر بر ساعت است.

تست دوچرخه:

فرق این تست با آزمون ماشین در باز بودن محیط عدم وجود سقف است. سرعت حرکت در این حالت حدود ۲۰ کیلومتر بر ساعت بوده که سرعت مبوسیله در دوچرخه سواری است.

آزمایش ماشین :

در یک اتوبان با پوشش کامل شبکه‌ای و با سرعت ۸۰ کیلومتر بر ساعت رانندگی سرعت‌های اتصال را ثبت می‌کنیم.

ظاهرا رایتل خوب از پس سرعت ماشین برآمد نتایج قابل قبولی کسب کرده است. طبق این نتایج بهترین اپراتور برای استفاده در حرکت رایتل است. اپراتور ایرانسل نیز میزان وسط را گرفت ویژه محیط باز شرایط نسبتا ایده آل است. ولی پایداری همراه اول در شرایط مختلف و مکان‌های دارای پوشش بسیار خوب است.

بر طبق آمار موجود در برنامه سیگنال آزاد که بوسیله مشارکت چند میلیون کاربر تهیه شده است، معدل سرعت اتصال کاربران اپراتورهای مختلف محاسبه شده است:

آزمایش Packet lost

نرم‌افزار PingPlotter یکی از قوی‌ترین برنامه‌های تست packet lost و مهم‌ترین وسائل کار مهندسین شبکه‌های wan است. این برنامه با رصد ثانیه‌ای شبکه و کانال ارتباطی، کوچکترین نقصی را گزارش می‌دهد، همچنین این نرم‌افزار قادر است معین نماید این نقص در کدام نود شبکه اتفاق می‌افتد. بخاطر همین مساله سیم کارت را از گوشی به یک دانگل مودم سلولی یا به اصطلاح مودم ۳G منتقل می‌کنیم به مدت ۱۰ دقیقه شبکه را ارزیابی می‌نماییم. نود هدف در این ارزیابی دی‌ان‌اس ۸۵.۱۵.۱.۱۰ از شرکت شاتل بود که یک شرکت ایرانی است و سرور آن داخل کشور قرار دارد. دلیل گزینش این سرور عدم وجود هیچ‌گونه packet lost از مخابرات تا سرور بود تا متوجه مسائل خطوط انتقال خود اپراتور شویم.

خطوط قرمز رنگ نشان packet lost هستن وعدد jitter معین کننده انحراف معیار ping یا فاصله زمانی بین حداقل و حداکثر وقت است. همراه اول دارای ۳۳ درصد لاست، ایرانسل ۲۶ درصد لاست و رایتل دارای ۹ درصد لاست است. در این تست رایتل با پینگ پایین تر پکت لاست کمتر بنده خواهد بود.

تست قدرت سیگنال:

دستگاه اسپکتروم یک وسائل با اهمیت برای اندازه‌گیری قدرت سیگنال در طیف‌های مختلف است. این دستگاه به دست ما رسید تا ارزیابی نهایی مربوط به BTSها را انجام دهیم. به بالای یک ساختمان نیمه بلند رفته تا رو در روی BTS که از هر دو آنتن همراه اول ایرانسل بهره می‌برد هر دو طیف را گسیل می‌داد، قرار بگیریم. نمودار و گراف زیر نتایج نمایان شده در اسپکتروم را به ما نشان می‌دهد. متاسفانه اسپکترومی که در دست ما بود از نسل سوم فرکانس آن پشتیبانی نمی‌کرد، پس در این آزمایش فقط همراه اول و ایرانسل قرار دارند ( رنگ زرد همراه اول و خاکستری ایرانسل است).

همراه اول امتیاز بهتری می‌گیرد، ولی هر دو اپراتور نسبتا در سطح قدرت هستد. اما بعضی‌ها این قدرت اپراتور همراه اول را رفیق ندارند و آن را برای سلامت ی ضرردار می‌دانند که این مساله هنوز اثبات نشده پس ما فعلا به اثر خوب آن یعنی قدرت نفوذ بهتر و آنتن دهی قوی‌تر توجه می‌کنیم. مورد جالبتری که در این آزمایش تذکر ما را به جلب کرد، گسیل طیف فرکانسی در محدوده ۱۴۰۰ مگاهرتز بود که با توجه به باندهای GSM این مقادیر غیر منتظره است. اما طیف ۱۴۰۰ بعد از چند دقیقه محو شد که ممکن است ناشی از فرکانس‌های جانبی یا فرستنده‌های مکانی تلویزیون دیجیتال باشد.

تست Handover

Handover به زبان آسان به لحظه‌ای گفته می‌شود که شما از یک سلول مخابراتی به سلول دیگر حرکت می‌کنید در لحظه بسیار کوتاه ممکن است مکالمه شما قطع شود. برای ارزیابی این مورد باید نقشه BTS و سلول‌ها را در اختیار داشت ولی متاسفانه این امر اتفاق نیفتاد به اجبار از یکآموزش ابتکاری برای این کار استفاده کردیم. نرم‌افزار سیگنال آزاد را روی یک تلفن همراه نصب می‌کنیم به جستجوی CID یا معین ات سلولی می‌گردیم. در خیابان قدری پیاده روی می‌کنیم همه تذکر ‌مان به گوشی است، ناگهان بعد از طی مسافت ۷۰۰ متر سلول گوشی عوض می‌شود. خب ما مرز سلولی پیدا کردیم. به عقب بازگشته مجدد مسافت قبلی را می پیماییم، بعد از ۳۰۰ متر معین ه سلول به سلول قبلی تغییر می‌کند. مرز سلول دقیق‌تر معین شد. حال در این فاصله به مکالمه می‌پردازیم. نتایج زیر برای اپراتور های مختلف بدست آمد (نکته: برای هر اپراتور مرز سلولی مفرق است، دلیل آن استفاده از BTSهای فرق در فواصل مختلف است که با ۲ ساعت گشت در خیابان‌های شهر این نتایج به دست آمد).

شکل فرضی از سلول های BTS

همراه اول بعد از عبور از مرز سلولی هیچ مکثی در مکالمه حس نشد، تنها صوت بیپ بسیار ضعیف شنیده شد و مکالمه ادامه پیدا کرد.

ایرانسل بعد از عبور از مرز سلولی مکالمه قطع شد بوق اشغال به گوش رسید! برای اینکه از این مورد مطمئن شویم، مجدد ارتباط برقرار کرده از مرز سلول عبور می‌کنیم، این بار ۱۰ ثانیه ارتباط مکث داشت مکالمه ادامه پیدا کرد.

رایتل در عبور از مرز سلولی عالی عمل کرد و با اینکه آزمایش را ۲ بار در حال حرکت انجام دادیم، با این حال باز نیز حس نشد (پوشش ضعیف رایتل ما را مجبور می‌کرد تا فقط در خیابان و با مشاهده دید مستقیم به BTS این کار را انجام دهیم اما نکته مهم، جابجایی سلولی بود که اتفاق افتاد).

آزمایش بوت خط

بوت یا راه اندازی اولیه خط تا زمان برقراری اولین ارتباط ، نیازمند ایجاد و تبادل یک سری اطلاعات ما بین MS AuC است که از الگوریتم‌های مشابهی استفاده می‌کنند تا سیم کارت شناسایی شده عملیاتی شود. در هر نسل تلفن همراه که در واقع اینجا هر اپراتور موبایل است، از الگوریتم‌ها و کانال‌های خاصی جهت این تبادل استفاده می‌شود که متناسب با آن‌ها سرعت عملکرد این فرآیند تغییر می‌کند. در واقع ما با این آزمایش به شما نشان خواهیم داد که کدام اپراتور از سیستم قوی‌تر سرعت عملکرد بهتری در این مورد برخوردار است.

در تلفن‌های نو مورد offline یا حالت پرواز وجود دارد نیازی به خاموش روشن کردن دستگاه نیست. ولی بخاطر استفاده از گوشی در این تست ، مجبور به خاموش کردن دستگاه و تعویض سیم کارت هستیم. نتایجی که بعد از تحلیل بدست آمد، به ترتیب برای اپراتورها به شرح زیر است:

همراه اول بعد از ۱۶ ثانیه اولین ارتباط را برقرار کرد.

ایرانسل بعد از ۱۹ ثانیه اولین ارتباط را برقرار کرد.

رایتل بعد از ۱۵ ثانیه اولین ارتباط را برقرار کرد.

تست دریافت پیام کوتاه

پیام کوتاه بعد از ارسال در مرکز پیام هر اپراتور ذخیره بعد از استعلام از VLR برای مشترک ارسال می‌شود. حال چنانچه مشترک در هیچ VLR ثبت نبود یا معین ات لحظه‌ای نداشت، در همان مرکز ذخیره می‌ماند تا بعد از اولین درخواست از طریق کانال SDCCH ارسال شود، یعنی موقیعیت مشترک به روزرسانی شده و به مرکز پیام ارسال شود و اعلام نماید مشترک در دسترس است پیام برای مشترک ارسال شود. این حالت مشابه زمان خاموش بودن دستگاه است. پس سیم کارت را در گوشی قرار داده آن را به حالت آفلاین می‌بریم و سپس یک پیام کوتاه ارسال می‌کنیم. بعد از ۵ دقیقه گوشی و سیم کارت را فعال منتظر دریافت پیام می‌شویم. مدت به دست آماده، تاخیر در شناسایی تاخیر کانال SDCCH ارسال پیام از مرکز رایانه به مرکز پیام است.

همراه اول ۹۰ ثانیه بعد از روشن شدن، پیام دریافت شد.

ایرانسل بعد از ۸ دقیقه پیام دریافت شد.

رایتل بعد از ۲ دقیقه پیام دریافت شد.

شکل مفهمی از نحوه ارسال پیام کوتاه

تست ‌های ویژه

ممکن است برای شما جالب باشد تا شرایط سرعت اینترنت را سخت‌تر کنیم! بخاطر همین دو آزمایش بسیار سخت برای اپراتورها در نظر گرفتیم:

آزمایش اول: اتاق رادیوگرافی

اتاق رادیوگرافی از این نظر جالب است که بدانید تمام دیوارها و کف این اتاق از ۵ سانتی‌متر سرب ساخته شده عملا هیچ موجی از آن عبور نمی‌کند! به یک مرکز پرتونگاری رفتیم تا یک آزمایش از اپراتورها در این اتاق بگیریم. نتایج آزمایش واقعا عجیب بود. این نتایج در جدول زیر آمده است.

به نظر می‌رسد قدرت بیش از اندازه همراه اول در آزمایش اسپکتروم، اینجا کارآیی را نشان می‌دهد و افت توان کمی پیدا می‌کند. ایرانسل متاسفانه از این تست سربلند بیرون نیامده در اتاق رادیوگرافی سیگنال را از دست داد. رایتل هم در این اتاق با -۹۷ dBm در شرف قطع شدن بود.

آزمایش دوم: سرعت ۱۲۰ کیلومتر برساعت

نگران نباشید، من رانندگی نخواهم کرد! در کنار یکی از دوست ها این تست را از اپراتورها گرفتیم تا دقیق‌تر از این مورد بگذریم.

خب! بعد از این آزمایش به این نتیجه می‌رسیم که اپراتورها شبیه پلیس، برای کاربران محدودیت سرعت معین کرده ‌اند!

مقایسه قیمت

بعد از ارزیابی ‌های تخصصی این سه اپراتور، به سراغ قیمت سرویس‌های ارایه شده توسط این شرکت ‌ها می‌رویم. جدول زیر لیستی از این قیمت‌ها را نشان می‌دهد (همه قیمت‌ها به ریال است).

بدون شک ایرانسل کم تعرفه ‌ترین اپراتور همراه اول گران‌ترین اپراتور است.

سخن پایانی

همراه اول یا در اصل همان مجموعه ارتباطات سیار ایران نشان داد اپراتور پرتعرفه به نسبت کارایی و سرعت است ولی در عین حال در مقایسه با دو اپراتور دیگر از پوشش بهتری برخوردار بوده اما با تذکر به تعداد مشترکان چند ده میلیونی این اپراتور، در بسياري از نقاط با کمبود ظرفیت مواجه شده و گاها رابطه برقرار نمی‌شود.

ایرانسل یا همان ام‌تی‌ان ایرانسل یک کمپانی متعادل در خدمات است و بسیاری این شرکـت را اپراتور اعتباری می‌نامند، زیرا استقبالی که از سیم کارت ‌های اعتباری آن شد از دایمی صورت نگرفت. این مجموعه به عنوان کم هزینه ‌ترین شرکت در مقابل ارایه خدمات شناخته شد و با توجه به اینکه این اپراتور از نسل ۲.۷۵ مصرف می‌کند، اما مطمئن باشید که چنانچه از سیم کارت سرعت لایت ۱۲۸ رایتل در این آزمایش ‌ها استفاده می شد، بدون شک ما ایرانسل را به عنوان اپراتور برتر در سرعت اینترنت گزینش می‌کردیم.

رایتل که از همان اول شروع به کار با قوانین ایران به مشکالاتی برخورده بود، همچنان درگیر این قوانین طرز فکرهای ویِژگزینشه است. سرویس مکالمه عکس ی این اپراتور در بین رقبا یک امتیاز مخصوص به شمار میرفت ولی این سرویس مسدود شده و باعث می‌شود رایتل در سطح متوسط باقی بماند فقط به یک کمپانی ارایه دهنده خدمات اینترنت پرسرعت همراه تبدیل شود. تعداد مشتريان سطح پوشش شبکه این اپراتور بسیار پایین است و در حالی که این شرکـت نقشه‌هایی را در مناطق مختلف کشور بر روی وب‌سایت خود قرار داده ولی آزمایش ات ما چیز دیگری را ثبت کرد. در حالت مقایسه با نسل قبلی، رایتل می‌تواند از آنتن‌های کوتاه‌تر کمتری در مجموع مصرف نماید ولی این مساله را در نظر نگرفته که تعداد آنتن‌های کوتاه در یک خیابان با ۵۰۰ ساختمان بالای ۴ طبقه، چگونه باید پاسخگوی نیاز مشترکان باشد!ا