جنس Theobroma گیاهانی گلدار از خانواده ی ختمی (Malvaceae) بوده که در گاهي موارد جزو خانواده ی Sterculiaceae نیز طبقه بندی می شوند. این جنس ۲۰ جنس از درختانی است که بومی جنگل های گرمسیری آمریکای جنوبی و مرکزی هستند . نام علمی این جنس از دو کلمه یونانی Theos به مفهوم “خدا” و broma به مفهوم “غذا” گرفته شده پس ، Theobroma به مفهوم غذای خدایان است.
ویژگیها گیاهشناسی:
گیاه Theobroma angustifolium یا درخت “کاکائوی وحشی” یا “کاکائوی سبز” یکی از گونه های جنس Theobroma است. این گیاه بومی نیکاراگوئه، کاستاریکا پاناما است که در مکزیک و آمریکای مرکزی هم مورد کشت کار قرار می گیرد. کاکائوی وحشی درختی در اندازه های مبوسیله تا بزرگ به طول حدود ۸ تا ۲۶ متر است. برگ ها به صورت ساده، با آرایـش متناوب، کشیده نیزه ای شکل، به طول ۱۴ تا ۲۱ سانتیمتر، به پهنای ۵ تا ۶.۵ سانتیمتر، به رنگ سبز تیره و با رگبرگ های برجسته هستند . گل ها به صورت خوشه ای، منفرد یا دوتایی در حاشیه برگ ها تشکیل می شوند. این گل ها گبرگ هایی به رنگ زرد با پایه ای قرمز رنگ هستند . میوه های این گیاهان کشیده به طول ۱۰ تا ۱۸ سانتیمتر قطر ۶ تا ۹ سانتیمتر می باشند . این میوه های طویل دارای پنج شیار برآمده، منظم جدا از می باشند . میوه ها در ابتدا به رنگ سبز به مرور زمان به رنگ قهوه ای دیده می شوند. هر میوه ها حاوی ۲۰ تا ۲۵ بذر است. بذور به وسیله پالپی کرم رنگ، معطر ترش احاطه شده اند. گیاهانی زود البیشتر شدن بوده که حدود ۲ تا ۳ سال بعد از کشت به میوه دهی می رسند. هیچ شاخص خارجی مانند تغییر رنگ پوست جهت تشخیص رسیده بودن میوه ها وجود ندارد بجز اینکه، میوه های رسیده عطری قوی نسبت به میوه های نارس است . میوه های رسیده اگر برداشت نشوند، بر روی درخت خشک شده و می توانند هفته ها روی درخت باقی بمانند تا اینکه سست شده و ریزش کنند. این گیاه خودگشن بوده و بدون دگرگرده افشانی، میوه تولید می نماید .
شرایط محیط رشد:
این گیاه مناسب کشت در آب و هوای گرم و مرطوب بوده و با کیفیت ترین بیشتر شدن را در خاک های حاصلخیز به خوب ی آبیاری شده دارد. درخت ها در محل هایی با کمی سایه بهتر افزایش خواهند کرد اما در آفتـاب کامل خاک های مرطوب به خوب ی بیشتر شدن می کنند. این گیاه به صورت خودرو طبیعی در جنگل های گرمسیری ارتفاعات ۷۰ تا ۱۰۰ متری بالاتر از طریح یافت می شوند.
کاربر دها ارزش غذایی:
این گیاهان برای پالپ خوراکی میوه ها و بذرها مورد کشت کار قرار می گیرند. از پالپ بذر آنها برای تهیه و تولید شکلات استفاده می شود. بذرهای آنها حاوی میزان کمی کافئین تئوبرومین (به میزان کمتر از Theobroma cacao) هستند . هر ۱۰۰ گرم از بذرهای این گیاهان حاوی حدود ۱۴.۲ تا ۵۵.۵ گرم کربوهیدارت، ۵.۶ تا ۱۰.۵ گرم پروتئین، ۱۷.۵ تا ۴۶ گرم چربی، ۱۱.۳ تا ۲۱.۷ گرم فیبر، ۳۰ تا ۴۰ میلیگرم تئوبرومین و ۴ تا ۶ میلیگرم کافئین است .
تکثیر:
ازدیاد این گیاهان از طریق کشت بذرها، خوابانیدن هوایی، ریشه دار کردن قلمه ها یا پیوند زدن (شکافی وصله ای) صورت می گیرد. بذرها حدود ۵ تا ۱۰ روز بعد از کشت جوانه می زنند ولی اگر بلافاصله بعد از رسیدن کشت نشده خشک شوند، سریع قوه نامیه را از دست خواهند داد. نهال های بذری بایستی در محل هایی با ۵۰ درصد سایه افزایش کنند.